Barwienie naturalne i gesty towarzyszące
Wykonując barwienie naturalne tkanin współpracujemy ze światem roślin. Czego możemy się nauczyć od roślin? Kiedy będziemy wystarczająco inteligentni, aby rośliny zrozumieć? Parafrazuję tutaj słowa i nawiązuje do myśli dwóch badaczy: botanika Stefano Mancuso oraz etologa Fransa De Waala. Rośliny barwierskie często spotykam w określonych sobie sąsiedztwach, na przykład skrzyp polny i pokrzywę czy nawłoć i pokrzywę. Obserwujemy rośliny poprzez skierowane ku nim gesty. Oto najczęściej powtarzane kroki barwierskie: rozróżnianie gatunków roślin, zrywanie, zbieranie, cięcie, moczenie, kąpiel barwiąca, temperatura wody (nie wrząca), odmierzanie ilości zaprawy dla ilości tkanin do barwienia.
Rozróżnianie gatunków roślin
Moment kluczowy – odkrycie, gdzie rosną. Czas potrzebny na znalezienie roślin barwierskich jest związany z uważnym obserwowaniem środowiska miejskiego. Niektóre rośliny jak na przykład glistnik jaskółcze ziele rosną w najmniej spodziewanych miejscach. Pragnę polecić aplikację stworzoną przez osoby pasjonujace się światem roślin: Pl@ntNet. Ta darmowa aplikacja pozwala za pomocą zdjęcia rozróżnić drzewa, krzewy, rośliny wszelkiej maści. Ważne, aby przy tym zakładać, że sama aplikacja też może popełnić błąd. W rozróżnianiu roślin należy zachowywać pokorę i wnikliwość. Do dzisiaj codziennie są odkrywane nowe gatunki roślin i ten świat pozostaje dla człowieka w dalszym ciągu tajemnicą nabierającą dopiero kształtów. Poniżej zamieszczam ten oraz kilka innych filmów dostępnych na kanale MONA RENA Vimeo traktujących o skrzypie polnym i pokrzywie.
Zrywanie roślin
Narzędzia, których potrzebujesz do zrywania roślin to nożyczki, wiklinowy koszyk, torba Ikea, nóż. Proces zrywania roślin wymaga od nas uważności na korzenie oraz nasiona rośliny. Podczas zbierania najlepiej jest roślinę ścinać pozostawiając korzeń nienaruszony, aby ta mogła się odrodzić na następny rok.
Zbieranie roślin
W przypadku zbierania owoców, kory, korzeni, szyszek najwygodniejszym narzędziem jest także wiklinowy kosz lub duża torba wielokrotnego użytku. Zbieranie pokrzyw wymaga od nas także rękawiczek gumowych ochronnych oraz koszuli z długim rękawem i długich spodni. Większość roślin zbieramy w bezpiecznych warunkach. Rośliny zbierane o poranku lub pod wieczór mogą mieć różne ilości substancji barwiących. Warto zwrócić uwagę na to, jakie uzyskujesz rezultaty zbierając daną roślinę w określonych porach dnia. Załóż swój dziennik barwierski i rozpocznij własne obserwacje.
MIMESIS, fot. Celina Przyklęk
Cięcie roślin
Większość roślin barwierskich należy rozdrobnić przed kąpielą barwierską. Wtenczas barwnik lepiej się odda do wody i nastąpi lepsze nasycenie koloru. Ponadto gabaryty garnka będą szczęśliwe jeśli się dostosujemy do ich pojemności. Więcej rośliny barwierskiej zmieścisz w kotle, jeśli jest drobno pocięta. Do cięcia roślin używam zwykłej drewnianej deski do krojenia oraz ostrego noża. Pokrzywę tnę trzymając ją przez siatkę lub gumowe rękawiczki nożyczkami bezpośrednio do kotła.
Moczenie roślin
Wiele surowców barwierskich takich jak pestki. szyszki, liście potrzebują uprzedniego namoczenia. Jako przykład mogę podać szyszki świerku, pestki avocado czy liście olszy. Każde z tych surowców potrzebują odstania conajmniej doby w wodzie celem zaktywowania substancji barwiących. Pamiętaj o czasie moczenia roślin w przypadku planowania barwienia.
-
Siarczan żelaza z bliska
-
Szyszki chmielu zwyczajnego
-
Skrzyp polny
-
Skrzyp polny posiekany - przygotowanie do kąpieli barwierskiej
-
Skrzyp polny podczas kąpieli barwierskiej
-
Skrzyp polny po wyjęciu z kąpieli barwierskiej
-
Pokrzywa cięta nożyczkami i trzymana przez siatkę
-
-
Przekrojona pestka avocado i rozpoczynający się proces utleniania barwnika w pestce
-
Pestki avocado posiekane po uprzednim namoczeniu w wodzie
-
Forsycja podczas kąpieli barwierskiej
-
Forsycja po odsączeniu z wody i skończonej kąpieli barwierskiej
-
Pulpa z kwiatów forsycji - pozostałość po kąpieli barwierskiej
-
Tkaniny naturalne barwione nawłocią
-
Barwienie naturalne bawełnianej tetry forsycją
-
Barwienie naturalne avocado
Odmierzanie ilości barwnika roślinnego i ilości zaprawy
Ilość barwnika roślinnego stosowanego do kąpieli barwierskiej zależy od ilości włókien, które chcesz pofarbować. Zwykle potrzebujesz takiej ilości barwnika, ile ważą twoje tkaniny do barwienia. Najważniejsze jest pamiętać o proporcji: 1:1. I dalej: potrzebujesz tyle zaprawy, ile wynosi 25% wagi tkanin do barwienia. Celem zapoznania się z tematem zapraw, zapraszam do następnych postów na blogu.
Kąpiel barwiąca
Barwniki roślinne preferują gotowanie na malutkim gazie i brak wrzenia. Lepiej jest gotować kąpiel bez doprowadzania jej do temperatury wrzenia w 100 stopniach C. Przeprowadzone przeze mnie kąpiele barwierskie znajdziecie tutaj. Zwykle garnki używane do kąpieli barwiącej mają pojemność co najmniej 5 litrów, są emaliowane. To złota zasada – aby używać emaliowanych garnków do kąpieli, ponieważ metalowe mogą zmieniać kolor barwników reagując jako metale w kąpieli. I dalej – przyda się drewniana łyżeczka do mieszania kąpieli. Co najważniejsze – te naczynia, które używasz do barwienia naturalnego powinny być dedykowane jedynie do niego. Z racji, iż używasz takich środków chemicznych jak siarczan czy ałun – naczynia mogą stać się toksyczne dla gotowania w nich pożywienia. Na sam koniec kąpieli barwiącej istotnym jest odcedzenie wywaru z barwników roślinnych. Potrzebujesz sita oraz miski celem wybrania przecedzenia kąpieli.
Zrealizowano ze środków miasta Gdańsk w ramach Stypendium Kulturalnego.
